گروه فرهنگی «سراج24»: سینمای امروز جهان چنان در بسته ای خیال پردازانه گرفتار آمده که حتی دریافت حقیقت از آن به نگره ای دورافتاده تبدیل شده است. چرا که جهان خیال پردازانه سینما چون اسبی شتابان به پیش تازی خود ادامه می دهد و با گذر از مرحله تخیل گرایی رو به مرزهای وحشت زدایی رفته است و از این سو گزاره های جهانی آرمان گرایی در پس دنیایی علمی دیگر جهانی ناامن را برای آدمی تداعی می سازد. این مساله از این حیث مطرح می شود که فیلم های ژانر علمی تخیلی چنان ورود به سودای آفرینش داشته اند که موجوداتی همقرینه و گاه والاتر را از طریق ربات سازی و هوش مصنوعی جان داده اند و از این طریق واهمه ی جهانی محصور در عالم تکنولوژی را تداعی ساخته اند، جایی که به جای این که دستاوردهای عالم در خدمت بشر در آید، این آدمی است که در چنگ فضایی ماشینیسم دچار شده است که از هر سو او را به محاصره خود درآورده است؛ از گوشی های هوش ربای جدید که شبانه روز وجود آدمی را در دست خود گرفته تا پیچیدگی های عالم رباتیک که خیمه بر رفتار آدمی زده است و در این میان سوالی فلسفی تداعی می شود که در این شتاب تکنولوژیک هدف اساسی از ساخت و تولید که همان آسایش آدمی باشد به یغما رفته و آدمی چنان غرق در ابزار خود ساخته بوده که هدف زیستن را فراموش می دارد.
در این میان آدمی چنان سوار بر اسب تخیل می تازد که به خود اجازه می دهد که در همقرینگی با آفریدگار عالم به سمت ساخت موجودی پیچیده و عظیم چون انسان برآید. "اکس ماکینا"، اولین فیلم ساخته شده توسط الکس گارلند با تصوری چنین آغاز می شود، اما در ادامه پرسش های قابل تاملی را به ذهن مخاطبی آگاه سوق می دهد که به راستی آیا سرشت وجود آدمی در هزار توی تکنولوژی، امری دست یافتنی است و حتی اگر موجودی همراستا با شمایل و ساختار انسان تولید شود، می تواند خلل های ارتباطات محدود آدمی را رفع کند؟ در واقع ساخته بشر که شاید خود در چرخه ماشینیسم موجب دوری انسان از مفهوم همدلی شده است، حالا در بستری دیگر می تواند نقش میانجی آدمی گمشده در ارتباطات را پُر کند؟
مهم ترین قلب موفقیت فیلم "اکس ماکینا" فیلمنامه موفق و منسجم آن بوده که اجرای اثر را تحت تاثیر خود قرار داده است. در واقع رویکرد داستان نویسی الکس گارلند که سابقه انتشار کتاب هایی چون "ساحل" و "کما" را دارد، در اولین تجربه فیلمسازی اش به کار آمده و اثری هدف مدار را بوجود آورده است که انسان را در برابر پرسش بزرگ آگاهی از وجود خود قرار می دهد. البته جرقه نگارش فیلمنامه "اکس ماکینا" از کتاب "تجسم و زندگی درونی" نوشته موری شاناهان بوده که محقق و مرد شناخته شده عالم رباتیک می باشد، اما پیچش های داستانی، خلاقیت های روایی و انتخاب زاویه دیدی پرسش مدارانه از سوی گارلند، اثری متمایز را به بار آورده است. این فیلم با بودجه ای نسبتا محدود و به شکلی مستقل از سینمای بدنه که چندان هم دلخوش اجرایی فریبنده نبوده، تولید شد. چنان که جلوه های ویژه به کار رفته شده در دوران پس تولید به کار در آمد.
فیلم "اکس ماکینا" در مورد برنامه نویس خلاقی با نام کیلب می باشد که در جریان مسابقه ای در ساختمانی محصور شده از زیبایی های ظاهری دنیا باید دست به آزمایشی قابل توجه بزند، مرحله ای همراستا با کشف خلقت و براساس آزمون معروف تورینگ که می تواند عواقب بسیاری را به دنبال داشته باشد. آن چه مسلم است جهان داده ها دلهره مواجهه با زبانی پرسش برانگیز را در بر خواهد داشت، آن جا سازنده و موجود در برابر هم به مرحله بررسی وضعیت خود می رسند. فیلم همچنین گوشه چشمی به رخدادهای حال حاضر جهان سیاست، تکنولوژی و ارتباطات دارد که حلقه واصله همه آن ها بحث اخلاقیات می باشد. نکته ای اساسی که گاه در میان همه دستاوردها و رخدادها تبدیل به فرعی ترین مساله ممکن می شود. از طرفی بحران وجود آدمی در جهان رخدادها مساله ای مهم در فیلم "اکس ماکینا" می باشد.
به طور حتم اولین تصویر ماندگار در تصور سینما دوستان حرفه ای، ربات حک شده از فیلم "متروپولیس" ساخته فریتس لانگ بوده که جزو آثار شاخص سینمایی محسوب می شود، اما در این سال های طولانی شاهد رونمایی ربات ها و هوش های مصنوعی ساخته شده توسط فیلمسازانی بوده ایم که تنها مساله خلق نمایی برایشان اهمیت داشت تا تحلیل سرشت آدمی در مقیاس با ساخته هایی مصنوعی. قالب برخی از آثار ساخته شده نیز به سمت وهمناک بودن رفته و برخی از ساخته ها در راستای همدلی با جهان عاشقانه و ملودرام داستانی حرکت کردند. اما در سال های اخیر، تولید 2 فیلم نگاهی متمایز از آثار دیگر به خود گرفت که اثر شاخص در این میان فیلم " او" ساخته اسپایک جونز بوده که نگاهی کاملا فلسفی را در تار و پود انسان شناسی در جهان مدرن ارائه نمود و فیلم "اکس ماکینا" می تواند اثری در همین راستا باشد. فیلمی که بحران آدمی را در جهانی به هم ریخته در شکل ارتباطی گوشزد می کند و تابلویی دوباره روبروی انسان قرار می دهد تا خود را بهتر بیابد. مسیری دور افتاده از درک واقعیت که هاله ای خیال پردازانه آن را به سمت ذهن بیننده پرتاب می کند.
